A jeśli już czekać na Jezusa, to tylko z Mamą :)

Z serii "Przez oczy do serca" na niedzielną medytację:

Platytera – Matka Boża Oranta

Przedstawienie to należy do najbardziej starożytnych ikon. Najstarsze przykłady można znaleźć w rzymskich katakumbach. Maryja stoi w klasycznej pozie orantki, unosząc dłonie w geście modlitewnym. Zwrócona jest twarzą do osoby modlącej się przed ikoną. W Jej wnętrzu, w okręgu przypominającym niebo, widzimy Chrystusa ukazanego nie jako nienarodzone dziecko zwinięte w łonie matki, lecz jako Emmanuela („Boga z nami”). Platytera - „Większa niż niebo” (Platytera ton uranom, czyli „której łono szersze niż niebiosa”). Modlitwa bizantyjska mówi: „Maryja jest większa od nieba, ponieważ nosiła w łonie Tego, którego nie mogły pomieścić niebiosa”. Wizerunek ten należy do przedstawień zwanych „Znak”.

W prawosławiu ikona ta wisi na ikonostasie w rzędzie przedstawiających proroków, gdyż poprzez Maryję spełniło się proroctwo Izajasza: „Dlatego Pan sam da wam znak. Oto Panna pocznie i porodzi Syna i nazwie Go imieniem Emmanuel” (Iz 7, 14). Dziecię – Emmanuel ukazane jest w medalionie na wysokości łona bądź serca Madonny. Jezus ma nimb krzyżowy, rysy twarzy dorosłego mężczyzny i wysokie czoło – symbol mądrości Bożej. W analizowanej ikonie Chrystus w postawie oranta powtarza gest Maryi. Uniesione do góry ręce oznaczają nie tylko wstawiennictwo, ale wskazują na aprobatę woli Boga oraz ofiarność wobec ludzi. W innych obrazach tego typu Jezus trzyma w lewej ręce zwój Pisma, zaś prawą ręką błogosławi. Takie przedstawienie symbolizuje tajemnicę Wcielenia przedwiecznego Słowa.

Swoją symbolikę posiadają również barwy szat. Maryja ma niebieską tunikę, ale okryta jest purpurowym maforionem (szalem na głowę i ramiona). Błękit i czerwień szat Bogarodzicy symbolizują połączenie w osobie Matki Bożej dziewictwa i macierzyństwa, Jej ziemskiej natury i niebieskiego powołania. Na płaszczu Madonny umieszczone zostały trzy gwiazdy, lśniące na Jej ramionach i nad Jej czołem. Nie tylko odnoszą się one do Trzech Osób Trójcy Świętej, ale podkreślają nieskalaność i trwałe dziewictwo Maryi (w starożytności trzy gwiazdy zdobiły ślubne welony księżniczek). Szaty Bogarodzicy obszyte są złotą lamówką - znakiem łaski Ducha Świętego wylanej na Matkę Bożą w momencie poczęcia Syna Bożego.

Połączenie postaci Madonny z postacią Zbawiciela oznacza zrodzenie Boga w ciele. Maryja staje się Matką Wcielonego Słowa. Malowidło ma również wymiar eucharystyczny. Wyciągnięte bowiem ku górze ręce Matki Bożej tworzą wraz z zarysem Jej ciała formę kielicha mszalnego, w który znajduje się medalion z Emmanuelem.

Jest to ikona kół symbolizujących pełnię i doskonałość. Głowy obu postaci zbliżone są do okręgów, podobnie jak oba nimby, wokół Chrystusa znajduje się koło. Także dłonie Maryi tworzą część łuku niewidzialnego okręgu, który obejmuje przestrzeń nad Madonną. Matce Bożej towarzyszą archaniołowie ze sferami w rękach. Ta obecność mocy niebieskich oznacza, że Maryja przez swoją pokorną zgodę na uczestnictwo w akcie wcielenia Boga podnosi ludzkość na stopień wyższy od archaniołów, ponieważ Bóg nie przyjął podobieństwa do aniołów, ale przyjął naturę człowieka.

Pod stopami Maryi znajduje się czerwona poduszka. Przypomina ona tę z tronu cesarzy Konstantynopola, będącą oznaką ich władzy królewskiej. W poduszce tej, Ojcowie Kościoła dostrzegali kosmos, który staje się mały wobec postaci Matki Bożej - obrazu nowego świata.

Patrząc na ikonę przypominają się słowa św. Pawła: „Teraz zaś już nie ja żyję, lecz żyje w mnie Chrystus (Ga 2, 20). Maryja jest Matką Zbawiciela, lecz też Jego wierną uczennicą. Służy za wzór życia skupionego na Chrystusie. Bóg, którego nie może objąć świat wpisany jest w ludzkie serce. Człowiek podobnie jak Maryja dochodzi do sedna tajemnicy tego kim jest odkrywając Chrystusa w centrum swojego życia.

Alicja Szubartowska katecheci.pl